شهرام امیری، کارشناس ارشد میراث‌فرهنگی و گردشگری در یادداشتی در این زمینه نوشت: اواخر دهه هفتاد خورشیدی در معیت شادروان دکتر سید اصغر محمودآبادی برای اولین بار فرصت دیدار از این محوطه ارزشمند باستانی نصیب ما دانشجویان اصفهانی شد.
شادروان دکتر سید اصغر محمودآبادی که تخصص در ادوار تاریخی پیش از اسلام داشت به نیکی مطالعات پروفسور رومن گیرشمن و شادروان دکتر صادق شهمیرزادی را با شور و ذوقی وصف‌ناپذیر در خصوص دستاوردهای کاوش در این محوطه بیان می‌کرد، که همچنان سرلوحه اذهان ما دانشجویان است.
بر این اساس آنچه بیش از همه‌چیز در محوطه باستانی سیلک حائز اهمیت است، کشف این محوطه باستانی در دهه ۳۰ میلادی توسط پروفسور گیرشمن بود که در ادامه کاوش‌های شهر شوش انجام گرفت و سپس در دهه‌های اخیر توسط باستان شناسان ایرانی ادامه یافت و باعث شد تا کاوش‌ها در این محوطه به سرانجام برسد، لذا این محوطه باستانی امروزه یکی از کامل‌ترین محوطه‌های باستانی در کل کشور است که بیشترین فصول کاوش را تجربه کرده است.
با این وصف بر اساس کاوش‌ها در این محوطه تاریخی چهار دوره تمدنی از هزاره پنجم قبل از میلاد حضرت مسیح(ع) تا هزاره دوم پیش از میلاد کشف شد.
آنچه بیش از هر چیز در کاوش‌های این محوطه به چشم می‌خورد، کشف ۳ دوره تمدنی پیش از ورود آریائی‌ها به این سرزمین و یک دوره هم‌زمان با ورود آنان است که پس از ورود آنان بود که این سرزمین ایران نامیده شد.
اولین دوره تمدنی در این حوزه متعلق به هزاره پنجم قبل از میلاد حضرت مسیح(ع) یعنی متعلق به بیش از هفت هزار سال قبل است که مشخص می‌کند، ساکنان اولیه این منطقه در قلب فلات مرکزی ایران وارد دوران یکجانشینی شده و ساخت‌وساز مسکن و تزئینات اولیه آن را پس از آموختن نیازهای یک انسان متمدن در مراحل حیات خود آموختند، سپس در هزاره چهارم پیش از میلاد، با اختراع چرخ سفالگری، اولین صنعت جهان در این محوطه باستانی که یک شهر متمدن به شمار می‌رفت، در شش هزار سال قبل متولد شد و سفال‌های شکیل و زیبا ایجاد شد و در کنار رشد شهرنشینی شاهد منقوش شدن سفال‌ها بودیم که تولد هنر نیز در هزاره چهارم و سوم پیش از میلاد در این محوطه در کنار آموزه‌های دینی و ساخت زیگورات رخ داد، اسباب و ادوات دفاعی بر اساس کاوش در گورهای کشف‌شده به‌تدریج متناسب با نیازهای مردم سیلک پیشرفت کرد و لوازم آلات زینتی نیز رونق یافت و اسباب و آلات منازل پیشرفت کرد.
همچنین نقوش گیاهی و جانوری بر روی سفال‌ها نشان می‌دهد که محیط‌زیست و حیات جانوری این محدوده تمدنی در آن دوران تفاوت ویژه با زیست‌بوم کنونی داشته است، به‌گونه‌ای که مبرهن است در چند هزار سال قبل حیات گیاهی و جانوری در پیرامون این محوطه رونق بیشتری داشته.
نحوه دفن مردگان در سه دوره پنجم، چهارم و سوم پیش از میلاد در درون خانه‌ها بود که پس‌ازآن به گورستان‌ها انتقال یافت و بنیان خانواده و استحکام آن از هزاره پنجم پیش از میلاد به‌عنوان اولین شاخصه شکل‌گیری ساختار اجتماعی ایران‌زمین در سیلک تبلور جدی یافت.
اختراع خط و ایجاد و توسعه تجارت و سفر و گردشگری حداقل از هزاره سوم قبل از میلاد در سیلک رخ داد و شواهد حاکی است که ارتباط سیلک با تمدن‌های پیرامون و به‌ویژه بین‌النهرین و حتی سواحل خلیج‌فارس و دریای عمان برقرار ماند.
تمام این شواهد حاکی است که تمدن سیلک و مردمان اولیه فلات مرکزی ایران سه هزار سال پیش از ورود آریائی‌ها به ایران‌زمین، تمدنی غنی و ارزشمند را در فلات مرکزی ایران پدید آورده و در هزاره دوم پیش از میلاد و در حدود ۴ هزار سال قبل نیاکانمان توانستند این تمدن غنی را به آریائی‌ها تحویل دهند و پس‌ازآن این تمدن در هزاره دوم پیش از میلاد با تلفیق با تمدن آریائی‌ها فصلی نوین و درخشان را در فلات مرکزی ایران پدید آورد.
بی‌تردید هرگاه سخن از سیلک به میان می‌آید (به‌ویژه هم‌زمان با نود و سومین سالگرد ثبت ملی این محوطه باستانی) جای دارد تا یاد و خاطره پروفسور رومن گیرشمن و همکارانش و سپس دکتر صادق ملک شهمیرزادی که کاوش‌های این محوطه را به یک سرانجام منطقی رساندد و همچنین نام و خاطره شادروان عباس اعتماد فینی که به‌عنوان یکی از همراهان رومن گیرشمن از ابتدای کاوش‌ها در بیش از هشتاد سال قبل در این محوطه تلاش کرد و تا هنگام وفاتش در اواخر سال ۱۴۰۱ خورشیدی عاشقانه در این محوطه باستانی به‌عنوان کاوشگر و راهنمای گردشگری فعالیت می‌کرد گرامی داشته شود.
امروزه با تلاش‌های تمامی این دوستداران فرهیخته میراث‌فرهنگی و گردشگری، تمدن سیلک به یکی از جذابیت‌های فرهنگی و گردشگری جهان شهر تاریخی کاشان تبدیل‌شده و در حال حاضر به مکانی زیبا و تاریخی برای آشنایی نسل‌های امروز و فردای ایرانی برای شناخت میراث هویتی این سرزمین کهن تبدیل‌شده.
بی‌شک شناخت ادوار تاریخی تمدن سیلک این امکان را فراهم آورد تا ایرانیان و جهانیان با نحوه شکل‌گیری تمدن در فلات مرکزی ایران در بیش از هفت هزار سال قبل آشنا شده و این محوطه در حقیقت توانست امتداد حیات فرهنگی و تمدنی ایران‌زمین را به بیش از هفت هزار سال قبل برساند.
انتهای پیام/
نظر شما